अथर्ववेद काण्ड 6

अथर्ववेद काण्ड 6

6.1

दोषो गाय बृहद्गाय द्युमद्धेहि ।

आथर्वण स्तुहि देवं सवितारम् ॥१॥

तमु ष्टुहि यो अन्तः सिन्धौ सूनुः ।

सत्यस्य युवानमद्रोघवाचं सुशेवम् ॥२॥

स घा नो देवः सविता साविषदमृतानि भूरि ।

उभे सुष्टुती सुगातवे ॥३॥

6.2

इन्द्राय सोममृत्विजः सुनोता च धावत ।

स्तोतुर्यो वचः शृणवद्धवं च मे ॥१॥

आ यं विशन्तीन्दवो वयो न वृक्षमन्धसः ।

विरप्शिन् वि मृधो जहि रक्षस्विनीः ॥२॥

सुनोता सोमपाव्ने सोममिन्द्राय वज्रिणे ।

युवा जेतेशानः स पुरुष्टुतः ॥३॥

6.3

पातं न इन्द्रापूषणादितिः पान्तु मरुतः ।

अपां नपात्सिन्धवः सप्त पातन पातु नो विष्णुरुत द्यौः ॥१॥

पातां नो द्यावापृथिवी अभिष्टये पातु ग्रावा पातु सोमो नो अंहसः ।

पातु नो देवी सुभगा सरस्वती पात्वग्निः शिवा ये अस्य पायवः ॥२॥

पातां नो देवाश्विना शुभस्पती उषासानक्तोत न उरुष्यताम् ।

अपां नपादभिह्रुती गयस्य चिद्देव त्वष्टर्वर्धय सर्वतातये ॥३॥

6.4

त्वष्टा मे दैव्यं वचः पर्जन्यो ब्रह्मणस्पतिः ।

पुत्रैर्भ्रातृभिरदितिर्नु पातु नो दुष्टरं त्रायमाणं सहः ॥१॥

अंशो भगो वरुणो मित्रो अर्यमादितिः पान्तु मरुतः ।

अप तस्य द्वेषो गमेदभिह्रुतो यावयच्छत्रुमन्तितम् ॥२॥

धिये समश्विना प्रावतं न उरुष्या ण उरुज्मन्न् अप्रयुच्छन् ।

द्यौष्पितर्यावय दुछुना या ॥३॥

6.5

उदेनमुत्तरं नयाग्ने घृतेनाहुत ।

समेनं वर्चसा सृज प्रजया च बहुं कृधि ॥१॥

इन्द्रेमं प्रतरं कृधि सजातानामसद्वशी ।

रायस्पोषेण सं सृज जीवातवे जरसे नय ॥२॥

यस्य कृण्मो हविर्गृहे तमग्ने वर्धया त्वम् ।

तस्मै सोमो अधि ब्रवदयं च ब्रह्मणस्पतिः ॥३॥

6.6

योऽस्मान् ब्रह्मणस्पतेऽदेवो अभिमन्यते ।

सर्वं तं रन्धयासि मे यजमानाय सुन्वते ॥१॥

यो नः सोम सुशंसिनो दुःशंस आदिदेशति ।

वज्रेणास्य मुखे जहि स संपिष्टो अपायति ॥२॥

यो नः सोमाभिदासति सनाभिर्यश्च निष्ट्यः ।

अप तस्य बलं तिर महीव द्यौर्वधत्मना ॥३॥

6.7

येन सोमादितिः पथा मित्रा वा यन्त्यद्रुहः ।

तेना नोऽवसा गहि ॥१॥

येन सोम साहन्त्यासुरान् रन्धयासि नः ।

तेना नो अधि वोचत ॥२॥

येन देवा असुराणामोजांस्यवृणीध्वम् ।

तेना नः शर्म यच्छत ॥३॥

6.8

यथा वृक्षं लिबुजा समन्तं परिषस्वजे ।

एवा परि ष्वजस्व मां यथा मां कामिन्यसो यथा मन् नापगा असः ॥१॥

यथा सुपर्णः प्रपतन् पक्षौ निहन्ति भूम्याम् ।

एवा नि हन्मि ते मनो यथा मां कामिन्यसो यथा मन् नापगा असः ॥२॥

यथेमे द्यावापृथिवी सद्यः पर्येति सूर्यः ।

एवा पर्येमि ते मनो यथा मां कामिन्यसो यथा मन् नापगा असः ॥३॥

6.9

वाञ्छ मे तन्वं पादौ वाञ्छाक्ष्यौ वाञ्छ सक्थ्यौ ।

अक्ष्यौ वृषण्यन्त्याः केशा मां ते कामेन शुष्यन्तु ॥१॥

मम त्वा दोषणिश्रिषं कृणोमि हृदयश्रिषम् ।

यथा मम क्रतावसो मम चित्तमुपायसि ॥२॥

यासां नाभिरारेहणं हृदि संवननं कृतं गावो घृतस्य मातरोऽमूं सं वानयन्तु मे ॥३॥

6.10

पृथिव्यै श्रोत्राय वनस्पतिभ्योऽग्नयेऽधिपतये स्वाहा ॥१॥

प्राणायान्तरिक्षाय वयोभ्यो वायवेऽधिपतये स्वाहा ॥२॥

दिवे चक्षुषे नक्षत्रेभ्यः सूर्यायाधिपतये स्वाहा ॥३॥

6.11

शमीमश्वत्थ आरूढस्तत्र पुंसुवनं कृतम् ।

तद्वै पुत्रस्य वेदनं तत्स्त्रीष्वा भरामसि ॥१॥

पुंसि वै रेतो भवति तत्स्त्रियामनु षिच्यते ।

तद्वै पुत्रस्य वेदनं तत्प्रजापतिरब्रवीत्॥२॥

प्रजापतिरनुमतिः सिनीवाल्यचीकॢपत्।

स्त्रैषूयमन्यत्र दधत्पुमांसमु दधतिह ॥३॥

6.12

परि द्यामिव सूर्योऽहीनां जनिमागमम् ।

रात्री जगदिवान्यद्धंसात्तेना ते वारये विषम् ॥१॥

यद्ब्रह्मभिर्यदृषिभिर्यद्देवैर्विदितं पुरा ।

यद्भूतं भव्यमासन्वत्तेना ते वारये विषम् ॥२॥

मध्वा पृञ्चे नद्यः पर्वता गिरयो मधु ।

मधु परुष्णी शीपाला शमास्ने अस्तु शं हृदे ॥३॥

6.13

नमो देववधेभ्यो नमो राजवधेभ्यः ।

अथो ये विश्यानां वधास्तेभ्यो मृत्यो नमोऽस्तु ते ॥१॥

नमस्ते अधिवाकाय परावाकाय ते नमः ।

सुमत्यै मृत्यो ते नमो दुर्मत्यै ते इदं नमः ॥२॥

नमस्ते यातुधानेभ्यो नमस्ते भेषजेभ्यः ।

नमस्ते मृत्यो मूलेभ्यो ब्राह्मणेभ्य इदं नमः ॥३॥

6.14

अस्थिस्रंसं परुस्रंसमास्थितं हृदयामयम् ।

बलासं सर्वं नाशयाङ्गेष्ठा यश्च पर्वसु ॥१॥

निर्बलासं बलासिनः क्षिणोमि मुष्करं यथा ।

छिनद्म्यस्य बन्धनं मूलमुर्वार्वा इव ॥२॥

निर्बलासेतः प्र पताशुङ्गः शिशुको यथा ।

अथो इत इव हायनोऽप द्राह्यवीरहा ॥३॥

6.15

उत्तमो अस्योषधीनां तव वृक्षा उपस्तयः ।

उपस्तिरस्तु सोऽस्माकं यो अस्मामभिदासति ॥१॥

सबन्धुश्चासबन्धुश्च यो अस्मामभिदासति ।

तेषां सा वृक्षाणामिवाहं भूयासमुत्तमः ॥२॥

यथा सोम ओषधीनामुत्तमो हविषां कृतः ।

तलाशा वृक्षाणामिवाहं भूयासमुत्तमः ॥३॥

6.16

आबयो अनाबयो रसस्त उग्र आबयो ।

आ ते करम्भमद्मसि ॥१॥

विहह्लो नाम ते पिता मदावती नाम ते माता ।

स हिन त्वमसि यस्त्वमात्मानमावयः ॥२॥

तौविलिकेऽवेलयावायमैलब ऐलयीत्।

बभ्रुश्च बभ्रुकर्णश्चापेहि निराल ॥३॥

अलसालासि पूर्व सिलाञ्जालास्युत्तरा ।

नीलागलसाल ॥४॥

6.17

यथेयं पृथिवी मही भूतानां गर्भमादधे ।

एवा ते ध्रियतां गर्भो अनु सूतुं सवितवे ॥१॥

यथेयं पृथिवी मही दाधारेमान् वनस्पतीन् ।

एवा ते ध्रियतां गर्भो अनु सूतुं सवितवे ॥२॥

यथेयं पृथिवी मही दाधार पर्वतान् गिरीन् ।

एवा ते ध्रियतां गर्भो अनु सूतुं सवितवे ॥३॥

यथेयं पृथिवी मही दाधार विष्ठितं जगत्।

एवा ते ध्रियतां गर्भो अनु सूतुं सवितवे ॥४॥

6.18

ईर्ष्याया ध्राजिं प्रथमां प्रथमस्या उतापराम् ।

अग्निं हृदय्यं शोकं तं ते निर्वापयामसि ॥१॥

यथा भूमिर्मृतमना मृतान् मृतमनस्तरा ।

यथोत मम्रुषो मन एवेर्ष्योर्मृतं मनः ॥२॥

अदो यत्ते हृदि श्रितं मनस्कं पतयिष्णुकम् ।

ततस्त ईर्ष्यां मुञ्चामि निरूष्माणं दृतेरिव ॥३॥

6.19

पुनन्तु मा देवजनाः पुनन्तु मनवो धिया ।

पुनन्तु विश्वा भूतानि पवमानः पुनातु मा ॥१॥

पवमानः पुनातु मा क्रत्वे दक्षाय जीवसे ।

अथो अरिष्टतातये ॥२॥

उभाभ्यां देव सवितः पवित्रेण सवेन च ।

अस्मान् पुनीहि चक्षसे ॥३॥

6.20

अग्नेरिवास्य दहत एति शुष्मिण उतेव मत्तो विलपन्न् अपायति ।

अन्यमस्मदिच्छतु कं चिदव्रतस्तपुर्वधाय नमो अस्तु तक्मने ॥१॥

नमो रुद्राय नमो अस्तु तक्मने नमो राज्ञे वरुणाय त्विषीमते ।

नमो दिवे नमः पृथिव्यै नम ओषधीभ्यः ॥२॥

अयं यो अभिशोचयिष्णुर्विश्वा रूपाणि हरिता कृणोषि ।

तस्मै तेऽरुणाय बभ्रवे नमः कृणोमि वन्याय तक्मने ॥३॥

6.21

इमा यास्तिस्रः पृथिवीस्तासां ह भूमिरुत्तमा ।

तासामधि त्वचो अहं भेषजं समु जग्रभम् ॥१॥

श्रेष्ठमसि भेषजानां वसिष्ठं वीरुधानाम् ।

सोमो भग इव यामेषु देवेषु वरुणो यथा ॥२॥

रेवतीरनाधृषः सिषासवः सिषासथ ।

उत स्थ केशदृम्हणीरथो ह केशवर्धनीः ॥३॥

6.22

कृष्णं नियानं हरयः सुपर्णा अपो वसाना दिवमुत्पतन्ति ।

त आववृत्रन्त्सदनादृतस्यादिद्घृतेन पृथिवीं व्यूदुः ॥१॥

पयस्वतीः कृणुथाप ओषधीः शिवा यदेजथा मरुतो रुक्मवक्षसः ।

ऊर्जं च तत्र सुमतिं च पिन्वत यत्रा नरो मरुतः सिञ्चथा मधु ॥२॥

उदप्रुतो मरुतस्तामियर्त वृष्टिर्या विश्वा निवतस्पृणाति ।

एजाति ग्लहा कन्येव तुन्नैरुं तुन्दाना पत्येव जाया ॥३॥

6.23

सस्रुषीस्तदपसो दिवा नक्तं च सस्रुषीः ।

वरेण्यक्रतुरहमपो देवीरुप ह्वये ॥१॥

ओता आपः कर्मण्या मुञ्चन्त्वितः प्रणीतये ।

सद्यः कृण्वन्त्वेतवे ॥२॥

देवस्य सवितुः सवे कर्म कृण्वन्तु मानुषाः ।

शं नो भवन्त्वप ओषधीः शिवाः ॥३॥

6.24

हिमवतः प्र स्रवन्ति सिन्धौ समह सङ्गमः ।

आपो ह मह्यं तद्देवीर्ददन् हृद्द्योतभेषजम् ॥१॥

यन् मे अक्ष्योरादिद्योत पार्ष्ण्योः प्रपदोश्च यत्।

आपस्तत्सर्वं निष्करन् भिषजां सुभिषक्तमाः ॥२॥

सिन्धुपत्नीः सिन्धुराज्ञीः सर्वा या नद्य स्थन ।

दत्त नस्तस्य भेषजं तेना वो भुनजामहै ॥३॥

6.25

पञ्च च याः पञ्चाशच्च संयन्ति मन्या अभि ।

इतस्ताः सर्वा नश्यन्तु वाका अपचितामिव ॥१॥

सप्त च याः सप्ततिश्च संयन्ति ग्रैव्या अभि ।

इतस्ताः सर्वा नश्यन्तु वाका अपचितामिव ॥२॥

नव च या नवतिश्च संयन्ति स्कन्ध्या अभि ।

इतस्ताः सर्वा नश्यन्तु वाका अपचितामिव ॥३॥

6.26

अव मा पाप्मन्त्सृज वशी सन् मृदयासि नः ।

आ मा भद्रस्य लोके पाप्मन् धेह्यविह्रुतम् ॥१॥

यो नः पाप्मन् न जहासि तमु त्वा जहिमो वयम् ।

पथामनु व्यावर्तनेऽन्यं पाप्मानु पद्यताम् ॥२॥

अन्यत्रास्मन् न्युच्यतु सहस्राक्षो अमर्त्यः ।

यं द्वेषाम तमृच्छतु यमु द्विष्मस्तमिज्जहि ॥३॥

6.27

देवाः कपोत इषितो यदिच्छन् दूतो निर्ऋत्या इदमाजगाम ।

तस्मा अर्चाम कृणवाम निष्कृतिं शं नो अस्तु द्विपदे शं चतुष्पदे ॥१॥

शिवः कपोत इषितो नो अस्त्वनागा देवाः शकुनो गृहं नः ।

अग्निर्हि विप्रो जुषतां हविर्नः परि हेतिः पक्षिणी नो वृणक्तु ॥२॥

हेतिः पक्षिणी न दभात्यस्मान् आष्ट्री पदं कृणुते अग्निधाने ।

शिवो गोभ्य उत पुरुषेभ्यो नो अस्तु मा नो देवा इह हिंसीत्कपोत ॥३॥

6.28

ऋचा कपोतं नुदत प्रणोदमिषं मदन्तः परि गां नयामः ।

संलोभयन्तो दुरिता पदानि हित्वा न ऊर्जं प्र पदात्पथिष्ठः ॥१॥

परीमेऽग्निमर्षत परीमे गामनेषत ।

देवेष्वक्रत श्रवः क इमामा दधर्षति ॥२॥

यः प्रथमः प्रवतमाससाद बहुभ्यः पन्थामनुपस्पशानः ।

योऽस्येशे द्विपदो यश्चतुष्पदस्तस्मै यमाय नमो अस्तु मृत्यवे ॥३॥

6.29

अमून् हेतिः पतत्रिणी न्येतु यदुलूको वदति मोघमेतत्।

यद्वा कपोत पदमग्नौ कृणोति ॥१॥

यौ ते दूतौ निर्ऋत इदमेतोऽप्रहितौ प्रहितौ वा गृहं नः ।

कपोतोलूकाभ्यामपदं तदस्तु ॥२॥

अवैरहत्यायेदमा पपत्यात्सुवीरताया इदमा ससद्यात्।

पराङेव परा वद पराचीमनु संवतम् ।

यथा यमस्य त्वा गृहेऽरसं प्रतिचाकशान् आभूकं प्रतिचाकशान् ॥३॥

6.30

देवा इमं मधुना संयुतं यवं सरस्वत्यामधि मणावचर्कृषुः ।

इन्द्र आसीत्सीरपतिः शतक्रतुः कीनाशा आसन् मरुतः सुदानवः ॥१॥

यस्ते मदोऽवकेशो विकेशो येनाभिहस्यं पुरुषं कृणोषि ।

आरात्त्वदन्या वनानि वृक्षि त्वं शमि शतवल्शा वि रोह ॥२॥

बृहत्पलाशे सुभगे वर्षवृद्ध ऋतावरि ।

मातेव पुत्रेभ्यो मृड केशेभ्यः शमि ॥३॥

6.31

आयं गौः पृश्निरक्रमीदसदन् मातरं पुरः ।

पितरं च प्रयन्त्स्वः ॥१॥

अन्तश्चरति रोचना अस्य प्राणादपानतः ।

व्यख्यन् महिषः स्वः ॥२॥

त्रिंशद्धामा वि राजति वाक्पतङ्गो अशिश्रियत्।

प्रति वस्तोरहर्द्युभिः ॥३॥

6.32

अन्तर्दावे जुहुत स्वेतद्यातुधानक्षयणं घृतेन ।

आराद्रक्षांसि प्रति दह त्वमग्ने न नो गृहाणामुप तीतपासि ॥१॥

रुद्रो वो ग्रीवा अशरैत्पिशाचाः पृष्टीर्वोऽपि शृणातु यातुधानाः ।

वीरुद्वो विश्वतोवीर्या यमेन समजीगमत्॥२॥

अभयं मित्रावरुणाविहास्तु नोऽर्चिषात्त्रिणो नुदतं प्रतीचः ।

मा ज्ञातारं मा प्रतिष्ठां विदन्त मिथो विघ्नाना उप यन्तु मृत्युम् ॥३॥

6.33

यस्येदमा रजो युजस्तुजे जना नवं स्वः ।

इन्द्रस्य रन्त्यं बृहत्॥१॥

नाधृष आ दधृषते धृषाणो धृषितः शवः ।

पुरा यथा व्यथिः श्रव इन्द्रस्य नाधृषे शवः ॥२॥

स नो ददातु तां रयिमुरुं पिशङ्गसंदृशम् ।

इन्द्रः पतिस्तुविष्टमो जनेष्वा ॥३॥

6.34

प्राग्नये वाचमीरय वृषभाय क्षितीनाम् ।

स नः पर्षदति द्विषः ॥१॥

यो रक्षांसि निजूर्वत्यग्निस्तिग्मेन शोचिषा ।

स नः पर्षदति द्विषः ॥२॥

यः परस्याः परावतस्तिरो धन्वातिरोचते ।

स नः पर्षदति द्विषः ॥३॥

यो विश्वाभि विपश्यति भुवना सं च पश्यति ।

स नः पर्षदति द्विषः ॥४॥

यो अस्य पारे रजसः शुक्रो अग्निरजायत ।

स नः पर्षदति द्विषः ॥५॥

6.35

वैश्वानरो न ऊतय आ प्र यातु परावतः ।

अग्निर्नः सुष्टुतीरुप ॥१॥

वैश्वानरो न आगमदिमं यज्ञं सजूरुप ।

अग्निरुक्थेष्वंहसु ॥२॥

वैश्वानरोऽङ्गिरसां स्तोममुक्थं च चाकॢपत्।

ऐषु द्युम्नं स्वर्यमत्॥३॥

6.36

ऋतावानं वैश्वानरमृतस्य ज्योतिषस्पतिम् ।

अजस्रं घर्ममीमहे ॥१॥

स विश्वा प्रति चाकॢप ऋतूंरुत्सृजते वशी ।

यज्ञस्य वय उत्तिरन् ॥२॥

अग्निः परेषु धामसु कामो भूतस्य भव्यस्य ।

सम्रादेको वि राजति ॥३॥

6.37

उप प्रागात्सहस्राक्षो युक्त्वा शपथो रथम् ।

शप्तारमन्विच्छन् मम वृक इवाविमतो गृहम् ॥१॥

परि णो वृङ्ग्धि शपथ ह्रदमग्निरिवा दहन् ।

शप्तारमत्र नो जहि दिवो वृक्षमिवाशनिः ॥२॥

यो नः शपादशपतः शपतो यश्च नः शपात्।

शुने पेष्ट्रमिवावक्षामं तं प्रत्यस्यामि मृत्यवे ॥३॥

6.38

सिंहे व्याघ्र उत या पृदाकौ त्विषिरग्नौ ब्राह्मणे सूर्ये या ।

इन्द्रं या देवी सुभगा जजान सा न ऐतु वर्चसा संविदाना ॥१॥

या हस्तिनि द्वीपिनि या हिरण्ये त्विषिरप्सु गोषु या पुरुषेषु ।

इन्द्रं या देवी सुभगा जजान सा न ऐतु वर्चसा संविदाना ॥२॥

रथे अक्षेष्वृषभस्य वाजे वाते पर्जन्ये वरुणस्य शुष्मे ।

इन्द्रं या देवी सुभगा जजान सा न ऐतु वर्चसा संविदाना ॥३॥

राजन्ये दुन्दुभावायतायामश्वस्य वाजे पुरुषस्य मायौ ।

इन्द्रं या देवी सुभगा जजान सा न ऐतु वर्चसा सम्विदाना ॥४॥

6.39

यशो हविर्वर्धतामिन्द्रजूतं सहस्रवीर्यं सुभृतं सहस्कृतम् ।

प्रसर्स्राणमनु दीर्घाय चक्षसे हविष्मन्तं मा वर्धय ज्येष्ठतातये ॥१॥

अछा न इन्द्रं यशसं यशोभिर्यशस्विनं नमसाना विधेम ।

स नो रास्व राष्ट्रमिन्द्रजूतं तस्य ते रातौ यशसः स्याम ॥२॥

यशा इन्द्रो यशा अग्निर्यशाः सोमो अजायत ।

यशा विश्वस्य भूतस्य अहमस्मि यशस्तमः ॥३॥

6.40

अभयं द्यावापृथिवी इहास्तु नोऽभयं सोमः सविता नः कृणोतु ।

अभयं नोऽस्तूर्वन्तरिक्षं सप्तऋषीणां च हविषाभयं नो अस्तु ॥१॥

अस्मै ग्रामाय प्रदिशश्चतस्र ऊर्जं सुभूतं स्वस्ति सविता नः कृणोतु ।

अशत्र्विन्द्रो अभयं नः कृणोत्वन्यत्र राज्ञामभि यातु मन्युः ॥२॥

अनमित्रं नो अधरादनमित्रं न उत्तरात्।

इन्द्रानमित्रं नः पश्चादनमित्रं पुरस्कृधि ॥३॥

6.41

मनसे चेतसे धिय आकूतय उत चित्तये ।

मत्यै श्रुताय चक्षसे विधेम हविषा वयम् ॥१॥

अपानाय व्यानाय प्राणाय भूरिधायसे ।

सरस्वत्या उरुव्यचे विधेम हविषा वयम् ॥२॥

मा नो हासिषुर्ऋषयो दैव्या ये तनूपा ये नस्तन्वस्तनूजाः ।

अमर्त्या मर्त्यामभि नः सचध्वमायुर्धत्त प्रतरं जीवसे नः ॥३॥

6.42

अव ज्यामिव धन्वनो मन्युं तनोमि ते हृदः ।

यथा संमनसौ भूत्वा सखायाविव सचावहै ॥१॥

सखायाविव सचावहा अव मन्युं तनोमि ते ।

अधस्ते अश्मनो मन्युमुपास्यामसि यो गुरुः ॥२॥

अभि तिष्ठामि ते मन्युं पार्ष्ण्या प्रपदेन च ।

यथावशो न वादिषो मम चित्तमुपायसि ॥३॥

6.43

अयं दर्भो विमन्युकः स्वाय चारणाय च ।

मन्योर्विमन्युकस्यायं मन्युशमन उच्यते ॥१॥

अयं यो भूरिमूलः समुद्रमवतिष्ठति ।

दर्भः पृथिव्या उत्थितो मन्युशमन उच्यते ॥२॥

वि ते हनव्यां शरणिं वि ते मुख्यां नयामसि ।

यथावशो न वादिषो मम चित्तमुपायसि ॥३॥

6.44

अस्थाद्द्यौरस्थात्पृथिव्यस्थाद्विश्वमिदं जगत्।

अस्थुर्वृक्षा ऊर्ध्वस्वप्नास्तिष्ठाद्रोगो अयं तव ॥१॥

शतं या भेषजानि ते सहस्रं संगतानि च ।

श्रेष्ठमास्रावभेषजं वसिष्ठं रोगनाशनम् ॥२॥

रुद्रस्य मूत्रमस्यमृतस्य नाभिः ।

विषाणका नाम वा असि पितॄणां मूलादुत्थिता वातीकृतनाशनी ॥३॥

6.45

परोऽपेहि मनस्पाप किमशस्तानि शंससि ।

परेहि न त्वा कामये वृक्षां वनानि सं चर गृहेषु गोषु मे मनः ॥१॥

अवशसा निःशसा यत्पराशसोपारिम जाग्रतो यत्स्वपन्तः ।

अग्निर्विश्वान्यप दुष्कृतान्यजुष्टान्यारे अस्मद्दधातु ॥२॥

यदिन्द्र ब्रह्मणस्पतेऽपि मृषा चरामसि ।

प्रचेता न आङ्गिरसो दुरितात्पात्वंहसः ॥३॥

6.46

यो न जीवोऽसि न मृतो देवानाममृतगर्भोऽसि स्वप्न ।

वरुणानी ते माता यमः पिताररुर्नामासि ॥१॥

विद्म ते स्वप्न जनित्रं देवजामीनां पुत्रोऽसि यमस्य करणः ।

अन्तकोऽसि मृत्युरसि तं त्वा स्वप्न तथा सं विद्म स नः स्वप्न दुष्वप्न्यात्पाहि ॥२॥

यथा कलां यथा शफं यथर्णं संनयन्ति ।

एवा दुष्वप्न्यं सर्वं द्विषते सं नयामसि ॥३॥

6.47

अग्निः प्रातःसवने पात्वस्मान् वैश्वानरो विश्वकृद्विश्वशंभूः ।

स नः पावको द्रविणे दधात्वायुष्मन्तः सहभक्षाः स्याम ॥१॥

विश्वे देवा मरुत इन्द्रो अस्मान् अस्मिन् द्वितीये सवने न जह्युः ।

आयुष्मन्तः प्रियमेषां वदन्तो वयं देवानां सुमतौ स्याम ॥२॥

इदं तृतीयं सवनं कवीनामृतेन ये चमसमैरयन्त ।

ते सौधन्वनाः स्वरानशानाः स्विष्टिं नो अभि वस्यो नयन्तु ॥३॥

6.48

श्येनोऽसि गायत्रच्छन्दा अनु त्वा रभे ।

स्वस्ति मा सं वहास्य यज्ञस्योदृचि स्वाहा ॥१॥

ऋभुरसि जगच्छन्दा अनु त्वा रभे ।

स्वस्ति मा सं वहास्य यज्ञस्योदृचि स्वाहा ॥२॥

वृषासि त्रिष्टुप्छन्दा अनु त्वा रभे ।

स्वस्ति मा सं वहास्य यज्ञस्योदृचि स्वाहा ॥३॥

6.49

नहि ते अग्ने तन्वः क्रूरमानंश मर्त्यः ।

कपिर्बभस्ति तेजनं स्वं जरायु गौरिव ॥१॥

मेष इव वै सं च वि चोर्वच्यसे यदुत्तरद्रावुपरश्च खादतः ।

शीर्ष्णा शिरोऽप्ससाप्सो अर्दयन्न् अंशून् बभस्ति हरितेभिरासभिः ॥२॥

सुपर्णा वाचमक्रतोप द्यव्याखरे कृष्णा इषिरा अनर्तिषुः ।

नि यन् नियन्ति उपरस्य निष्कृतिं पुरू रेतो दधिरे सूर्यश्रितः ॥३॥

6.50

हतं तर्दं समङ्कमाखुमश्विना छिन्तं शिरो अपि पृष्टीः शृणीतम् ।

यवान् नेददान् अपि नह्यतं मुखमथाभयं कृणुतं धान्याय ॥१॥

तर्द है पतङ्ग है जभ्य हा उपक्वस ।

ब्रह्मेवासंस्थितं हविरनदन्त इमान् यवान् अहिंसन्तो अपोदित ॥२॥

तर्दापते वघापते तृष्टजम्भा आ शृणोत मे ।

य आरण्या व्यद्वरा ये के च स्थ व्यद्वरास्तान्त्सर्वान् जम्भयामसि ॥३॥

6.51

वायोः पूतः पवित्रेण प्रत्यङ्सोमो अति द्रुतः ।

इन्द्रस्य युजः सखा ॥१॥

आपो अस्मान् मातरः सूदयन्तु घृतेन नो घृतप्वः पुनन्तु ।

विश्वं हि रिप्रं प्रवहन्ति देवीरुदिदाभ्यः शुचिरा पूत एमि ॥२॥

यत्किं चेदं वरुण दैव्ये जनेऽभिद्रोहं मनुष्याश्चरन्ति ।

अचित्त्या चेत्तव धर्म युयोपिम मा नस्तस्मादेनसो देव रीरिषः ॥३॥

6.52

उत्सूर्यो दिव एति पुरो रक्षांसि निजूर्वन् ।

आदित्यः पर्वतेभ्यो विश्वदृष्टो अदृष्टहा ॥१॥

नि गावो गोष्ठे असदन् नि मृगासो अविक्षत ।

न्यूर्मयो नदीनं न्यदृष्टा अलिप्सत ॥२॥

आयुर्ददं विपश्चितं श्रुतां कण्वस्य वीरुधम् ।

आभारिषं विश्वभेषजीमस्यादृष्टान् नि शमयत्॥३॥

6.53

द्यौश्च म इदं पृथिवी च प्रचेतसौ शुक्रो बृहन् दक्षिणया पिपर्तु ।

अनु स्वधा चिकितां सोमो अग्निर्वायुर्नः पातु सविता भगश्च ॥१॥

पुनः प्राणः पुनरात्मा न ऐतु पुनश्चक्षुः पुनरसुर्न ऐतु ।

वैश्वानरो नो अदब्धस्तनूपा अन्तस्तिष्ठाति दुरितानि विश्वा ॥२॥

सं वर्चसा पयसा सं तनूभिरगन्महि मनसा सं शिवेन ।

त्वष्टा नो अत्र वरीयः कृणोत्वनु नो मार्ष्टु तन्वो यद्विरिष्टम् ॥३॥

6.54

इदं तद्युज उत्तरमिन्द्रं शुम्भाम्यष्टये ।

अस्य क्षत्रं श्रियं महीं वृष्टिरिव वर्धया तृणम् ॥१॥

अस्मै क्षत्रमग्नीषोमावस्मै धारयतं रयिम् ।

इमं राष्ट्रस्याभीवर्गे कृणुतं युज उत्तरम् ॥२॥

सबन्धुश्चासबन्धुश्च यो अस्माँ अभिदासति ।

सर्वं तं रन्धयासि मे यजमानाय सुन्वते ॥३॥

6.55

ये पन्थानो बहवो देवयाना अन्तरा द्यावापृथिवी संचरन्ति ।

तेषामज्यानिं यतमो वहाति तस्मै मा देवाः परि दत्तेह सर्वे ॥१॥

ग्रीष्मो हेमन्तः शिशिरो वसन्तः शरद्वर्षाः स्विते नो दधात ।

आ नो गोषु भजता प्रजायां निवात इद्वः शरणे स्याम ॥२॥

इदावत्सराय परिवत्सराय संवत्सराय कृणुता बृहन् नमः ।

तेषां वयं सुमतौ यज्ञियानामपि भद्रे सौ मनसे स्याम ॥३॥

6.56

मा नो देवा अहिर्वधीत्सतोकान्त्सहपुरुषान् ।

सम्यतं न वि ष्परद्व्यात्तं न सं यमन् नमो देवजनेभ्यः ।

नमोऽस्त्वसिताय नमस्तिरश्चिराजये ।

स्वजाय बभ्रवे नमो नमो देवजनेभ्यः ॥२॥

सं ते हन्मि दता दतः समु ते हन्वा हनू ।

सं ते जिह्वया जिह्वां सं वास्नाह आस्यम् ॥३॥

6.57

इदमिद्वा उ भेषजमिदं रुद्रस्य भेषजम् ।

येनेषुमेकतेजनां शतशल्यामपब्रवत्॥१॥

जालाषेणाभि षिञ्चत जालाषेणोप सिञ्चत ।

जालाषमुग्रं भेषजं तेन नो मृड जीवसे ॥२॥

शं च नो मयश्च नो मा च नः किं चनाममत्।

क्षमा रपो विश्वं नो अस्तु भेषजं सर्वं नो अस्तु भेषजम् ॥३॥

6.58

यशसं मेन्द्रो मघवान् कृणोतु यशसं द्यावापृथिवी उभे इमे ।

यशसं मा देवः सविता कृणोतु प्रियो दातुर्दक्षिणाया इह स्याम् ॥१॥

यथेन्द्रो द्यावापृथिव्योर्यशस्वान् यथाप ओषधीषु यशस्वतीः ।

एवा विश्वेषु देवेषु वयं सर्वेषु यशसः स्याम ॥२॥

यशा इन्द्रो यशा अग्निर्यशाः सोमो अजायत ।

यशा विश्वस्य भूतस्याहमस्मि यशस्तमः ॥३॥

6.59

अनडुद्भ्यस्त्वं प्रथमं धेनुभ्यस्त्वमरुन्धति ।

अधेनवे वयसे शर्म यच्छ चतुष्पदे ॥१॥

शर्म यच्छत्वोषधिः सह देवीररुन्धती ।

करत्पयस्वन्तं गोष्ठमयक्ष्मामुत पूरुषान् ॥२॥

विश्वरूपां सुभगामछावदामि जीवलाम् ।

सा नो रुद्रस्यास्तां हेतिं दूरं नयतु गोभ्यः ॥३॥

6.6

अयमा यात्यर्यमा पुरस्ताद्विषितस्तुपः ।

अस्या इच्छन्न् अग्रुवै पतिमुत जायामजानये ॥१॥

अश्रमदियमर्यमन्न् अन्यासां समनं यती ।

अङ्गो न्वर्यमन्न् अस्या अन्याः समनमायति ॥२॥

धाता दाधार पृथिवीं धाता द्यामुत सूर्यम् ।

धातास्या अग्रुवै पतिं दधातु प्रतिकाम्यम् ॥३॥

6.61

मह्यमापो मधुमदेरयन्तां मह्यं सूरो अभरज्ज्योतिषे कम् ।

मह्यं देवा उत विश्वे तपोजा मह्यं देवः सविता व्यचो धात्॥१॥

अहं विवेच पृथिवीमुत द्यामहमृतूंरजनयं सप्त साकम् ।

अहं सत्यमनृतं यद्वदाम्यहं दैवीं परि वाचं विशश्च ॥२॥

अहं जजान पृथिवीमुत द्यामहमृतूंरजनयं सप्त सिन्धून् ।

अहं सत्वमनृतं यद्वदामि यो अग्नीषोमावजुषे सखाया ॥३॥

6.62

वैश्वानरो रश्मिभिर्नः पुनातु वातः प्राणेनेषिरो नभोभिः ।

द्यावापृथिवी पयसा पयस्वती ऋतावरी यज्ञिये न पुनीताम् ॥१॥

वैश्वानरीं सूनृतामा रभध्वं यस्या आशास्तन्वो वीतपृष्ठाः ।

तया गृणन्तः सधमादेषु वयं स्याम पतयो रयीनाम् ॥२॥

वैश्वानरीं वर्चस आ रभध्वं शुद्धा भवन्तः शुचयः पावकाः ।

इहेडया सधमादं मदन्तो ज्योक्पश्येम सूर्यमुच्चरन्तम् ॥३॥

6.63

यत्ते देवी निर्ऋतिराबबन्ध दाम ग्रीवास्वविमोक्यं यत्।

तत्ते वि ष्याम्यायुषे वर्चसे बलायादोमदमन्नमद्धि प्रसूतः ॥१॥

नमोऽस्तु ते निर्ऋते तिग्मतेजोऽयस्मयान् वि चृता बन्धपाशान् ।

यमो मह्यं पुनरित्त्वां ददाति तस्मै यमाय नमो अस्तु मृत्यवे ॥२॥

अयस्मये द्रुपदे बेधिष इहाभिहितो मृत्युभिर्ये सहस्रम् ।

यमेन त्वं पितृभिः संविदान उत्तमं नाकमधि रोहयेमम् ॥३॥

संसमिद्युवसे वृषन्न् अग्ने विश्वान्यर्य आ ।

इडस्पदे समिध्यसे स नो वसून्या भर ॥४॥

6.64

सं जानीध्वं सं पृच्यध्वं सं वो मनांसि जानताम् ।

देवा भागं यथा पूर्वे संजानाना उपासते ॥१॥

समानो मन्त्रः समितिः समानी समानं व्रतं सह चित्तमेषाम् ।

समानेन वो हविषा जुहोमि समानं चेतो अभिसंविशध्वम् ॥२॥

समानी व आकूतिः समाना हृदयानि वः ।

समानमस्तु वो मनः यथा वः सुसहासति ॥३॥

6.65

अव मन्युरवायताव बाहू मनोयुजा ।

पराशर त्वं तेषां पराञ्चं शुष्ममर्दयाधा नो रयिमा कृधि ॥१॥

निर्हस्तेभ्यो नैर्हस्तं यं देवाः शरुमस्यथ ।

वृश्चामि शत्रूणां बाहून् अनेन हविषाऽहम् ॥२॥

इन्द्रश्चकार प्रथमं नैर्हस्तमसुरेभ्यः ।

जयन्तु सत्वानो मम स्थिरेणेन्द्रेण मेदिना ॥३॥

6.66

निर्हस्तः शत्रुरभिदासन्न् अस्तु ये सेनाभिर्युधमायन्त्यस्मान् ।

समर्पयेन्द्र महता वधेन द्रात्वेषामघहारो विविद्धः ॥१॥

आतन्वाना आयच्छन्तोऽस्यन्तो ये च धावथ ।

निर्हस्ताः शत्रवः स्थनेन्द्रो वोऽद्य पराशरीत्॥२॥

निर्हस्ताः सन्तु शत्रवोऽङ्गैषां म्लापयामसि ।

अथैषामिन्द्र वेदांसि शतशो वि भजामहै ॥३॥

6.67

परि वर्त्मानि सर्वत इन्द्रः पूषा च सस्रतुः ।

मुह्यन्त्वद्यामूः सेना अमित्राणां परस्तराम् ॥१॥

मूढा अमित्राश्चरताशीर्षाण इवाहयः ।

तेषां वो अग्निमूढानामिन्द्रो हन्तु वरंवरम् ॥२॥

ऐषु नह्य वृषाजिनं हरिणस्य भियं कृधि ।

पराङमित्र एषत्वर्वाची गौरुपेषतु ॥३॥

6.68

आयमगन्त्सविता क्षुरेणोष्णेन वाय उदकेनेहि ।

आदित्या रुद्रा वसव उन्दन्तु सचेतसः सोमस्य राज्ञो वपत प्रचेतसः ॥१॥

अदितिः श्मश्रु वपत्वाप उन्दन्तु वर्चसा ।

चिकित्सतु प्रजापतिर्दीर्घायुत्वाय चक्षसे ॥२॥

येनावपत्सविता क्षुरेण सोमस्य राज्ञो वरुणस्य विद्वान् ।

तेन ब्रह्माणो वपतेदमस्य गोमान् अश्ववान् अयमस्तु प्रजावान् ॥३॥

6.69

गिरावरगराटेषु हिरन्ये गोषु यद्यशः ।

सुरायां सिच्यमानायां कीलाले मधु तन् मयि ॥१॥

अश्विना सारघेण मा मधुनाङ्क्तं शुभस्पती ।

यथा भर्गस्वतीं वाचमावदानि जनामनु ॥२॥

मयि वर्चो अथो यशोऽथो यज्ञस्य यत्पयः ।

तन् मयि प्रजापतिर्दिवि द्यामिव दृंहतु ॥३॥

6.70

यथा मांसं यथा सुरा यथाक्षा अधिदेवने ।

यथा पुंसो वृषण्यत स्त्रियां निहन्यते मनः ।

एवा ते अघ्न्ये मनोऽधि वत्से नि हन्यताम् ॥१॥

यथा हस्ती हस्तिन्याः पदेन पदमुद्युजे ।

यथा पुंसो वृषण्यत स्त्रियां निहन्यते मनः ।

एवा ते अघ्न्ये मनोऽधि वत्से नि हन्यताम् ॥२॥

यथा प्रधिर्यथोपधिर्यथा नभ्यं प्रधावधि ।

यथा पुंसो वृषण्यत स्त्रियां निहन्यते मनः ।

एवा ते अघ्न्ये मनोऽधि वत्से नि हन्यताम् ॥३॥

6.71

यदन्नमद्मि बहुधा विरूपं हिरण्यमश्वमुत गामजामविम् ।

यदेव किं च प्रतिजग्रहाहमग्निष्टद्धोता सुहुतं कृनोतु ॥१॥

यन् मा हुतमहुतमाजगाम दत्तं पितृभिरनुमतं मनुष्यैः ।

यस्मान् मे मन उदिव रारजीत्यग्निष्टद्धोता सुहुतं कृणोतु ॥२॥

यदन्नमद्म्यनृतेन देवा दास्यन्न् अदास्यन्न् उत संगृणामि ।

वैश्वानरस्य महतो महिम्ना शिवं मह्यं मधुमदस्त्वन्नम् ॥३॥

6.72

यथासितः प्रथयते वशामनु वपूंषि कृण्वन्न् असुरस्य मायया ।

एवा ते शेपः सहसायमर्कोऽङ्गेनाङ्गं संसमकं कृणोतु ॥१॥

यथा पसस्तायादरं वातेन स्थूलभं कृतम् ।

यावत्परस्वतः पसस्तावत्ते वर्धतां पसः ॥२॥

यावदङ्गीनं पारस्वतं हास्तिनं गार्दभं च यत्।

यावदश्वस्य वाजिनस्तावत्ते वर्धतां पसः ॥३॥

6.73

एह यातु वरुणः सोमो अग्निर्बृहस्पतिर्वसुभिरेह यातु ।

अस्य श्रियमुपसंयात सर्व उग्रस्य चेत्तुः संमनसः सजाताः ॥१॥

यो वः शुष्मो हृदयेष्वन्तराकूतिर्या वो मनसि प्रविष्टा ।

तान्त्सीवयामि हविषा घृतेन मयि सजाता रमतिर्वो अस्तु ॥२॥

इहैव स्त माप याताध्यस्मत्पूषा परस्तादपथं वः कृणोतु ।

वास्तोष्पतिरनु वो जोहवीतु मयि सजाता रमतिः वो अस्तु ॥३॥

6.74

सं वः पृच्यन्तां तन्वः सं मनांसि समु व्रता ।

सं वोऽयं ब्रह्मणस्पतिर्भगः सं वो अजीगमत्॥१॥

संज्ञपनं वो मनसोऽथो संज्ञपनं हृदः ।

अथो भगस्य यच्छ्रान्तं तेन संज्ञपयामि वः ॥२॥

यथादित्या वसुभिः सम्बभूवुर्मरुद्भिरुग्रा अहृणीयमानाः ।

एवा त्रिणामन्न् अहृणीयमान इमान् जनान्त्संमनसस्कृधीह ॥३॥

6.75

निरमुं नुद ओकसः सपत्नो यः पृतन्यति ।

नैर्बाध्येन हविषेन्द्र एनं पराशरीत्॥१॥

परमां तं परावतमिन्द्रो नुदतु वृत्रहा ।

यतो न पुनरायति शश्वतीभ्यः समाभ्यः ॥२॥

एतु तिस्रः परावत एतु पञ्च जनामति ।

एतु तिस्रोऽति रोचना यतो न पुनरायति ।

शश्वतीभ्यः समाभ्यो यावत्सूर्यो असद्दिवि ॥३॥

6.76

य एनं परिषीदन्ति समादधति चक्षसे ।

संप्रेद्धो अग्निर्जिह्वाभिरुदेतु हृदयादधि ॥१॥

अग्नेः साम्तपनस्याहमायुषे पदमा रभे ।

अद्धातिर्यस्य पश्यति धूममुद्यन्तमास्यतः ॥२॥

यो अस्य समिधं वेद क्षत्रियेण समाहिताम् ।

नाभिह्वारे पदं नि दधाति स मृत्यवे ॥३॥

नैनं घ्नन्ति पर्यायिणो न सन्नामव गच्छति ।

अग्नेर्यः क्षत्रियो विद्वान् नाम गृह्नाति आयुषे ॥४॥

6.77

अस्थाद्द्यौरस्थात्पृथिव्यस्थाद्विश्वमिदं जगत्।

आस्थाने पर्वता अस्थु स्थाम्न्यश्वामतिष्ठिपम् ॥१॥

य उदानत्परायणं य उदानण्न्यायनम् ।

आवर्तनं निवर्तनं यो गोपा अपि तं हुवे ॥२॥

जातवेदो नि वर्तय शतं ते सन्त्वावृतः ।

सहस्रं त उपावृतस्ताभिर्नः पुनरा कृधि ॥३॥

6.78

तेन भूतेन हविषायमा प्यायतां पुनः ।

जायां यामस्मा आवाक्षुस्तां रसेनाभि वर्धताम् ॥१॥

अभि वर्धतां पयसाभि राष्ट्रेण वर्धताम् ।

रय्या सहस्रवर्चसेमौ स्तामनुपक्षितौ ॥२॥

त्वष्टा जायामजनयत्त्वष्टास्यै त्वां पतिम् ।

त्वष्टा सहस्रमायुंषि दीर्घमायुः कृणोतु वाम् ॥३॥

6.79

अयं नो नभसस्पतिः संस्फानो अभि रक्षतु ।

असमातिं गृहेषु नः ॥१॥

त्वं नो नभसस्पते ऊर्जं गृहेसु धारय ।

आ पुष्टमेत्वा वसु ॥२॥

देव संस्फान सहस्रापोषस्येशिषे ।

तस्य नो रास्व तस्य नो धेहि तस्य ते भक्तिवाम्सः स्याम ॥३॥

6.80

अन्तरिक्षेण पतति विश्वा भूतावचाकशत्।

शुनो दिव्यस्य यन् महस्तेना ते हविषा विधेम ॥१॥

ये त्रयः कालकाञ्जा दिवि देवा इव श्रिताः ।

तान्त्सर्वान् अह्व ऊतयेऽस्मा अरिष्टतातये ॥२॥

अप्सु ते जन्म दिवि ते सधस्थं समुद्रे अन्तर्महिमा ते पृथिव्याम् ।

शुनो दिव्यस्य यन् महस्तेना ते हविषा विधेम ॥३॥

6.81

यन्तासि यच्छसे हस्तावप रक्षांसि सेधसि ।

प्रजां धनं च गृह्णानः परिहस्तो अभूदयम् ॥१॥

परिहस्त वि धारय योनिं गर्भाय धातवे ।

मर्यादे पुत्रमा धेहि तं त्वमा गमयागमे ॥२॥

यं परिहस्तमबिभरदितिः पुत्रकाम्या ।

त्वष्टा तमस्या आ बध्नाद्यथा पुत्रं जनाद्॥३॥

6.82

आगच्छत आगतस्य नाम गृह्णाम्यायतः ।

इन्द्रस्य वृत्रघ्नो वन्वे वासवस्य शतक्रतोः ॥१॥

येन सूर्यां सावित्रीमश्विनोहतुः पथा ।

तेन मामब्रवीद्भगो जायामा वहतादिति ॥२॥

यस्तेऽङ्कुशो वसुदानो बृहन्न् इन्द्र हिरण्ययः ।

तेना जनियते जायां मह्यं धेहि शचीपते ॥३॥

6.83

अपचितः प्र पतत सुपर्णो वसतेरिव ।

सूर्यः कृणोतु भेषजं चन्द्रमा वोऽपोच्छतु ॥१॥

एन्येका श्येन्येका कृष्णैका रोहिणी द्वे ।

सर्वासामग्रभं नामावीरघ्नीरपेतन ॥२॥

असूतिका रामायण्यपचित्प्र पतिष्यति ।

ग्लौरितः प्र पतिष्यति स गलुन्तो नशिष्यति ॥३॥

वीहि स्वामाहुतिं जुषानो मनसा स्वाहा मनसा यदिदं जुहोमि ॥४॥

6.84

यस्यास्त आसनि घोरे जुहोम्येषां बद्धानामवसर्जनाय कम् ।

भूमिरिति त्वाभिप्रमन्वते जना निर्ऋतिरिति त्वाहं परि वेद सर्वतः ॥१॥

भूते हविष्मती भवैष ते भागो यो अस्मासु ।

मुञ्चेमान् अमून् एनसः स्वाहा ॥२॥

एवो ष्वस्मन् निर्ऋतेऽनेहा त्वमयस्मयान् वि चृता बन्धपाशान् ।

यमो मह्यं पुनरित्त्वां ददाति तस्मै यमाय नमो अस्तु मृत्यवे ॥३॥

अयस्मये द्रुपदे बेधिष इहाभिहितो मृत्युभिर्ये सहस्रम् ।

यमेन त्वं पितृभिः संविदान उत्तमं नाकमधि रोहयेमम् ॥४॥

6.85

वरणो वारयाता अयं देवो वनस्पतिः ।

यक्ष्मो यो अस्मिन्न् आविष्टस्तमु देवा अवीवरन् ॥१॥

इन्द्रस्य वचसा वयं मित्रस्य वरुणस्य च ।

देवानां सर्वेषां वाचा यक्ष्मं ते वारयामहे ॥२॥

यथा वृत्र इमा आपस्तस्तम्भ विश्वधा यतीः ।

एवा ते अग्निना यक्ष्मं वैश्वानरेण वारये ॥३॥

6.86

वृषेन्द्रस्य वृषा दिवो वृसा पृथिव्या अयम् ।

वृषा विश्वस्य भूतस्य त्वमेकवृषो भव ॥१॥

समुद्र ईशे स्रवतामग्निः पृथिव्या वशी ।

चन्द्रमा नक्षत्राणामीशे त्वमेकवृषो भव ॥२॥

सम्राडस्यसुराणां ककुन् मनुष्यानाम् ।

देवानामर्धभागसि त्वमेकवृषो भव ॥३॥

6.87

आ त्वाहार्षमन्तरभूर्ध्रुवस्तिष्ठाविचाचलत्।

विशस्त्वा सर्वा वाञ्छन्तु मा त्वद्राष्ट्रमधि भ्रशत्॥१॥

इहैवैधि माप च्योष्ठाः पर्वत इवाविचाचलत्।

इन्द्र इवेह ध्रुवस्तिष्ठेह राष्ट्रमु धारय ॥२॥

इन्द्र एतमदीधरत्ध्रुवं ध्रुवेण हविषा ।

तस्मै सोमो अधि ब्रवदयं च ब्रह्मणस्पतिः ॥३॥

6.88

ध्रुवा द्यौर्ध्रुवा पृथिवी ध्रुवं विश्वमिदं जगत्।

ध्रुवासः पर्वता इमे ध्रुवो राजा विशामयम् ॥१॥

ध्रुवं ते राजा वरुणो ध्रुवं देवो बृहस्पतिः ।

ध्रुवं त इन्द्रश्चाग्निश्च राष्ट्रं धारयतां ध्रुवम् ॥२॥

ध्रुवोऽच्युतः प्र मृणीहि शत्रून् छत्रूयतोऽधरान् पादयस्व ।

सर्वा दिशः संमनसः सध्रीचीर्ध्रुवाय ते समितिः कल्पतामिह ॥३॥

6.89

इदं यत्प्रेण्यः शिरो दत्तं सोमेन वृष्ण्यम् ।

ततः परि प्रजातेन हार्दिं ते शोचयामसि ॥१॥

शोचयामसि ते हार्दिं शोचयामसि ते मनः ।

वातं धूम इव सध्र्यङ्मामेवान्वेतु ये मनः ॥२॥

मह्यं त्वा मित्रावरुणौ मह्यं देवी सरस्वती ।

मह्यं त्वा मध्यं भूम्या उभावन्तौ समस्यताम् ॥३॥

6.9

यां ते रुद्र इषुमास्यदङ्गेभ्यो हृदयाय च ।

इदं तामद्य त्वद्वयं विषूचीं वि वृहामसि ॥१॥

यास्ते शतं धमनयोऽङ्गान्यनु विष्ठिताः ।

तासां ते सर्वासां वयं निर्विषाणि ह्वयामसि ॥२॥

नमस्ते रुद्रास्यते नमः प्रतिहितायै ।

नमो विसृज्यमानायै नमो निपतितायै ॥३॥

6.91

इमं यवमष्टायोगैः षद्योगेभिरचर्कृषुः ।

तेना ते तन्वो रपोऽपाचीनमप व्यये ॥१॥

न्यग्वातो वाति न्यक्तपति सूर्यः ।

नीचीनमघ्न्या दुहे न्यग्भवतु ते रपः ॥२॥

आप इद्वा उ भेषजीरापो अमीवचातनीः ।

आपो विश्वस्य भेषजीस्तास्ते कृण्वन्तु भेषजम् ॥३॥

6.92

वातरंहा भव वाजिन् युजमान इन्द्रस्य याहि प्रसवे मनोजवाः ।

युञ्जन्तु त्वा मरुतो विश्ववेदस आ ते त्वस्ता पत्सु जवं दधातु ॥१॥

जवस्ते अर्वन् निहितो गुहा यः श्येने वाते उत योऽचरत्परीत्तः ।

तेन त्वं वाजिन् बलवान् बलेनाजिं जय समने परयिष्णुः ॥२॥

तनूष्टे वाजिन् तन्वं नयन्ती वाममस्मभ्यं धावतु शर्म तुभ्यम् ।

अह्रुतो महो धरुणाय देवो दिवीव ज्योतिः स्वमा मिमीयात्॥३॥

6.93

यमो मृत्युरघमारो निर्ऋथो बभ्रुः शर्वोऽस्ता नीलशिखण्डः ।

देवजनाः सेनयोत्तस्थिवांसस्ते अस्माकं परि वृञ्जन्तु वीरान् ॥१॥

मनसा होमैर्हरसा घृतेन शर्वायास्त्र उत राज्ञे भवाय ।

नमस्येभ्यो नम एभ्यः कृणोम्यन्यत्रास्मदघविषा नयन्तु ॥२॥

त्रायध्वं नो अघविषाभ्यो वधाद्विश्वे देवा मरुतो विश्ववेदसः ।

अग्नीषोमा वरुणः पूतदक्षा वातापर्जन्ययोः सुमतौ स्याम ॥३॥

6.94

सं वो मनांसि सं व्रता समाकूतीर्नमामसि ।

अमी ये विव्रता स्थन तान् वः सं नमयामसि ॥१॥

अहं गृभ्णामि मनसा मनांसि मम चित्तमनु चित्तेभिरेत ।

मम वशेषु हृदयानि वः कृणोमि मम यातमनुवर्त्मान एत ॥२॥

ओते मे द्यावापृथिवी ओता देवी सरस्वती ।

ओतौ म इन्द्रश्चाग्निश्च र्ध्यास्मेदं सरस्वति ॥३॥

6.95

अश्वत्थो देवसदनस्तृतीयस्यामितो दिवि ।

तत्रामृतस्य चक्षणं देवाः कुष्ठमवन्वत ॥१॥

हिरण्ययी नौरचरद्धिरण्यबन्धना दिवि ।

तत्रामृतस्य पुष्पं देवाः कुष्ठमवन्वत ॥२॥

गर्भो अस्योषधीनां गर्भो हिमवतामुत ।

गर्भो विश्वस्य भूतस्येमं मे अगदं कृधि ॥३॥

6.96

या ओषधयः सोमराज्ञीर्बह्वीः शतविचक्षणाः ।

बृहस्पतिप्रसूतास्ता नो मुञ्चन्त्वंहसः ॥१॥

मुञ्चन्तु मा शपथ्यादथो वरुण्यादुत ।

अथो यमस्य पड्वीशाद्विश्वस्माद्देवकिल्बिषात्॥२॥

यच्चक्षुषा मनसा यच्च वाचोपारिम जाग्रतो यत्स्वपन्तः ।

सोमस्तानि स्वधया नः पुनातु ॥३॥

6.97

अभिभूर्यज्ञो अभिभूरग्निरभिभूः सोमो अभिभूरिन्द्रः ।

अभ्यहं विश्वाः पृतना यथासान्येवा विधेमाग्निहोत्रा इदं हविः ॥१॥

स्वधास्तु मित्रावरुणा विपश्चिता प्रजावत्क्षत्रं मधुनेह पिन्वतम् ।

बाधेथां दूरं निर्ऋतिं पराचैः कृतं चिदेनः प्र मुमुक्तमस्मत्॥२॥

इमं वीरमनु हर्षध्वमुग्रमिन्द्रं सखायो अनु सं रभध्वम् ।

ग्रामजितं गोजितं वज्रबाहुं जयन्तमज्म प्रमृणन्तमोजसा ॥३॥

6.98

इन्द्रो जयाति न परा जयाता अधिराजो राजसु राजयातै ।

चर्कृत्य ईड्यो वन्द्यश्चोपसद्यो नमस्य्श्भवेह ॥१॥

त्वमिन्द्राधिराजः श्रवस्युस्त्वं भूरभिभूतिर्जनानाम् ।

त्वं दैवीर्विश इमा वि राजायुष्मत्क्षत्रमजरं ते अस्तु ॥२॥

प्राच्या दिशस्त्वमिन्द्रासि राजोतोदीच्या दिशो वृत्रहन् छत्रुहोऽसि ।

यत्र यन्ति स्रोत्यास्तज्जितं ते दक्षिणतो वृषभ एषि हव्यः ॥३॥

6.99

अभि त्वेन्द्र वरिमतः पुरा त्वांहूरणाद्धुवे ।

ह्वयाम्युग्रं चेत्तारं पुरुणामानमेकजम् ॥१॥

यो अद्य सेन्यो वधो जिघांसन् न उदीरते ।

इन्द्रस्य तत्र बाहू समन्तं परि दद्मः ॥२॥

परि दद्म इन्द्रस्य बाहू समन्तं त्रातुस्त्रायतां नः ।

देव सवितः सोम राजन्त्सुमनसं मा कृणु स्वस्तये ॥३॥

6.100

देवा अदुः सूर्यो द्यौरदात्पृथिव्यदात्।

तिस्रः सरस्वतिरदुः सचित्ता विषदूषणम् ॥१॥

यद्वो देवा उपजीका आसिञ्चन् धन्वन्युदकम् ।

तेन देवप्रसूतेनेदं दूषयता विषम् ॥२॥

असुराणां दुहितासि सा देवानामसि स्वसा ।

दिवस्पृथिव्याः संभूता सा चकर्थारसं विषम् ॥३॥

6.101

आ वृषायस्व श्वसिहि वर्धस्व प्रथयस्व च ।

यथाङ्गं वर्धतां शेपस्तेन योषितमिज्जहि ॥१॥

येन कृषं वाजयन्ति येन हिन्वन्त्यातुरम् ।

तेनास्य ब्रह्मणस्पते धनुरिवा तानया पसः ॥२॥

आहं तनोमि ते पसो अधि ज्यामिव धन्वनि ।

क्रमस्व ऋष इव रोहितमनवग्लायता सदा ॥३॥

6.102

यथायं वाहो अश्विना समैति सं च वर्तते ।

एवा मामभि ते मनः समैतु सं च वर्तताम् ॥१॥

आहं खिदामि ते मनो राजाश्वः पृष्ट्यामिव ।

रेष्मछिन्नं यथा तृणं मयि ते वेष्टतां मनः ॥२॥

आञ्जनस्य मदुघस्य कुष्ठस्य नलदस्य च ।

तुरो भगस्य हस्ताभ्यामनुरोधनमुद्भरे ॥३॥

6.103

संदानं वो बृहस्पतिः संदानं सविता करत्।

संदानं मित्रो अर्यमा संदानं भगो अश्विना ॥१॥

सं परमान्त्समवमान् अथो सं द्यामि मध्यमान् ।

इन्द्रस्तान् पर्यहार्दाम्ना तान् अग्ने सं द्या त्वम् ॥२॥

अमी ये युधमायन्ति केतून् कृत्वानीकशः ।

इन्द्रस्तान् पर्यहार्दाम्न तान् अग्ने सं द्या त्वम् ॥३॥

6.104

आदानेन संदानेनामित्रान् आ द्यामसि ।

अपाना ये चैषां प्राणा असुनासून्त्समछिदन् ॥१॥

इदमादानमकरं तपसेन्द्रेण संशितम् ।

अमित्रा येऽत्र नः सन्ति तान् अग्न आ द्या त्वम् ॥२॥

ऐनान् द्यतामिन्द्राग्नी सोमो राजा च मेदिनौ ।

इन्द्रो मरुत्वान् आदानममित्रेभ्यः कृणोतु नः ॥३॥

6.105

यथा मनो मनस्केतैः परापतत्याशुमत्।

एवा त्वं कासे प्र पत मनसोऽनु प्रवाय्यम् ॥१॥

यथा बाणः सुसंशितः परापतत्याशुमत्।

एवा त्वं कासे प्र पत पृथिव्या अनु संवतम् ॥२॥

यथा सूर्यस्य रश्मयः परापतन्त्याशुमत्।

एवा त्वं कासे प्र पत समुद्रस्यानु विक्षरम् ॥३॥

6.106

आयने ते परायणे दूर्वा रोहन्तु पुष्पिणीः ।

उत्सो वा तत्र जायतां ह्रदो वा पुण्डरीकवान् ॥१॥

अपामिदं न्ययनं समुद्रस्य निवेशनम् ।

मध्ये ह्रदस्य नो गृहाः पराचीना मुखा कृधि ॥२॥

हिमस्य त्वा जरायुणा शाले परि व्ययामसि ।

शीतह्रदा हि नो भुवोऽग्निष्कृणोतु भेषजम् ॥३॥

6.107

विश्वजित्त्रायमाणायै मा परि देहि ।

त्रायमाणे द्विपाच्च सर्वं नो रक्ष चतुष्पाड्यच्च नः स्वम् ॥१॥

त्रायमाणे विश्वजिते मा परि देहि ।

विश्वजिद्द्विपाच्च सर्वं नो रक्ष चतुष्पाड्यच्च नः स्वम् ॥२॥

विश्वजित्कल्याण्यै मा परि देहि ।

कल्याणि द्विपाच्च सर्वं नो रक्ष चतुष्पाड्यच्च नः स्वम् ॥३॥

कल्याणि सर्वविदे मा परि देहि ।

सर्वविद्द्विपाच्च सर्वं नो रक्ष चतुष्पाड्यच्च नः स्वम् ॥४॥

6.108

त्वं नो मेधे प्रथमा गोभिरश्वेभिरा गहि ।

त्वं सूर्यस्य रश्मिभिस्त्वं नो असि यज्ञिया ॥१॥

मेधामहं प्रथमां ब्रह्मण्वतीं ब्रह्मजूतामृषिष्टुताम् ।

प्रपीतां ब्रह्मचारिभिर्देवानामवसे हुवे ॥२॥

यां मेधामृभवो विदुर्यां मेधामसुरा विदुः ।

ऋषयो भद्रां मेधां यां विदुस्तां मय्या वेशयामसि ॥३॥

यामृषयो भूतकृतो मेधां मेधाविनो विदुः ।

तया मामद्य मेधयाग्ने मेधाविनं कृणु ॥४॥

मेधां सायं मेधां प्रातर्मेधां मध्यन्दिनं परि ।

मेधां सूर्यस्य रश्मिभिर्वचसा वेशयामहे ॥५॥

6.109

पिप्पली क्षिप्तभेषज्युतातिविद्धभेषजी ।

तां देवाः समकल्पयन्न् इयं जीवितवा अलम् ॥१॥

पिप्पल्यः समवदन्तायतीर्जननादधि ।

यं जीवमश्नवामहै न स रिष्याति पूरुषः ॥२॥

असुरास्त्वा न्यखनन् देवास्त्वोदवपन् पुनः ।

वातीकृतस्य भेषजीमथो क्षिप्तस्य भेषजीम् ॥३॥

6.110

प्रत्नो हि कमीड्यो अध्वरेषु सनाच्च होता नव्यश्च सत्सि ।

स्वां चाग्ने तन्वं पिप्रायस्वास्मभ्यं च सौभगमा यजस्व ॥१॥

ज्येष्ठघ्न्यां जातो विचृतोर्यमस्य मूलबर्हणात्परि पाह्येनम् ।

अत्येनं नेषद्दुरितानि विश्वा दीर्घायुत्वाय शतशारदाय ॥२॥

व्याघ्रेऽह्न्यजनिष्ट वीरो नक्षत्रजा जायमानः सुवीरः ।

स मा वधीत्पितरं वर्धमानो मा मातरं प्र मिनीज्जनित्रीम् ॥३॥

6.111

इमं मे अग्ने पुरुषं मुमुग्ध्ययं यो बद्धः सुयतो लालपीति ।

अतोऽधि ते कृणवद्भागधेयं यदानुन्मदितोऽसति ॥१॥

अग्निष्टे नि शमयतु यदि ते मन उद्युतम् ।

कृणोमि विद्वान् भेषजं यथानुन्मदितोऽससि ॥२॥

देवैनसादुन्मदितमुन्मत्तं रक्षसस्परि ।

कृणोमि विद्वान् भेषजं यदानुन्मदितोऽसति ॥३॥

पुनस्त्वा दुरप्सरसः पुनरिन्द्रः पुनर्भगः ।

पुनस्त्वा दुर्विश्वे देवा यथानुन्मदितोऽससि ॥४॥

6.112

मा ज्येष्ठं वधीदयमग्न एषां मूलबर्हणात्परि पाह्येनम् ।

स ग्राह्याः पाशान् वि चृत प्रजानन् तुभ्यं देवा अनु जानन्तु विश्वे ॥१॥

उन् मुञ्च पाशांस्त्वमग्न एषां त्रयस्त्रिभिरुत्सिता येभिरासन् ।

स ग्राह्याः पाशान् वि चृत प्रजानन् पितापुत्रौ मातरं मुञ्च सर्वान् ॥२॥

येभिः पाशैः परिवित्तो विबद्धोऽङ्गेअङ्ग आर्पित उत्सितश्च ।

वि ते मुच्यन्तं विमुचो हि सन्ति भ्रूणघ्नि पूषन् दुरितानि मृक्ष्व ॥३॥

6.113

त्रिते देवा अमृजतैतदेनस्त्रित एनन् मनुष्येषु ममृजे ।

ततो यदि त्वा ग्राहिरानशे तां ते देवा ब्रह्मणा नाशयन्तु ॥१॥

मरीचीर्धूमान् प्र विशानु पाप्मन्न् उदारान् गछोत वा नीहारान् ।

नदीनं फेनामनु तान् वि नश्य भ्रूणघ्नि पूषन् दुरितानि मृक्ष्व ॥२॥

द्वादशधा निहितं त्रितस्यापमृष्टं मनुष्यैनसानि ।

ततो यदि त्वा ग्राहिरानशे तां ते देवा ब्रह्मणा नाशयन्तु ॥३॥

6.114

यद्देवा देवहेडनं देवासश्चकृम वयम् ।

आदित्यास्तस्मान् नो युयमृतस्य ऋतेन मुञ्चत ॥१॥

ऋतस्य ऋतेनादित्या यजत्रा मुञ्चतेह नः ।

यज्ञं यद्यज्ञवाहसः शिक्षन्तो नोपशेकिम ॥२॥

मेदस्वता यजमानाः स्रुचाज्यानि जुह्वतः ।

अकामा विश्वे वो देवाः शिक्षन्तो नोप शेकिम ॥३॥

6.115

यद्विद्वांसो यदविद्वांस एनांसि चकृमा वयम् ।

यूयं नस्तस्मान् मुञ्चत विश्वे देवाः सजोषसः ॥१॥

यदि जाग्रद्यदि स्वपन्न् एन एनस्योऽकरम् ।

भूतं मा तस्माद्भव्यं च द्रुपदादिव मुञ्चताम् ॥२॥

द्रुपदादिव मुमुचानः स्विन्नः स्नात्वा मलादिव ।

पूतं पवित्रेणेवाज्यं विश्वे शुम्भन्तु मैनसः ॥३॥

6.116

यद्यामं चक्रुर्निखनन्तो अग्रे कार्षीवणा अन्नविदो न विद्यया ।

वैवस्वते राजनि तज्जुहोम्यथ यज्ञियं मधुमदस्तु नोऽन्नम् ॥१॥

वैवस्वतः कृणवद्भागधेयं मधुभागो मधुना सं सृजाति ।

मातुर्यदेन इषितं न आगन् यद्वा पिताऽपराद्धो जिहीदे ॥२॥

यदीदं मातुर्यदि पितुर्नः परि भ्रातुः पुत्राच्चेतस एन आगन् ।

यावन्तो अस्मान् पितरः सचन्ते तेषां सर्वेषां शिवो अस्तु मन्युः ॥३॥

6.117

अपमित्यमप्रतीत्तं यदस्मि यमस्य येन बलिना चरामि ।

इदं तदग्ने अनृणो भवामि त्वं पाशान् विचृतं वेत्थ सर्वान् ॥१॥

इहैव सन्तः प्रति दद्म एनज्जीवा जीवेभ्यो नि हराम एनत्।

अपमित्य धान्यं यज्जघसाहमिदं तदग्ने अनृणो भवामि ॥२॥

अनृणा अस्मिन्न् अनृणाः परस्मिन् तृतीये लोके अनृणाः स्याम ।

ये देवयानाः पितृयाणश्च लोकाः सर्वान् पथो अनृणा आ क्षियेम ॥३॥

6.118

यद्धस्ताभ्यां चकृम किल्बिषाण्यक्षाणां गत्नुमुपलिप्समानाः ।

उग्रंपश्ये उग्रजितौ तदद्याप्सरसावनु दत्तामृणं नः ॥१॥

उग्रंपश्ये राष्ट्रभृत्किल्बिषाणि यदक्षवृत्तमनु दत्तं न एतत्।

ऋणान् नो न ऋणमेर्त्समानो यमस्य लोके अधिरज्जुरायत्॥२॥

यस्मा ऋणं यस्य जायामुपैमि यं याचमानो अभ्यैमि देवाः ।

ते वाचं वादिषुर्मोत्तरां मद्देवपत्नी अप्सरसावधीतम् ॥३॥

6.119

यददीव्यन्न् ऋणमहं कृणोम्यदास्यन्न् अग्ने उत संगृणामि ।

वैश्वानरो नो अधिपा वसिष्ठ उदिन् नयाति सुकृतस्य लोकम् ॥१॥

वैश्वानराय प्रति वेदयामि यदि ऋणं संगरो देवतासु ।

स एतान् पाशान् विचृतं वेद सर्वान् अथ पक्वेन सह सं भवेम ॥२॥

वैश्वानरः पविता मा पुनातु यत्संगरमभिधावाम्याशाम् ।

अनाजानन् मनसा याचमानो यत्तत्रैनो अप तत्सुवामि ॥३॥

6.120

यदन्तरिक्षं पृथिवीमुत द्यां यन् मातरं पितरं वा जिहिंसिम ।

अयं तस्माद्गार्हपत्यो नो अग्निरुदिन् नयाति सुकृतस्य लोकम् ॥१॥

भूमिर्मातादितिर्नो जनित्रं भ्रातान्तरिक्षमभिशस्त्या नः ।

द्यौर्नः पिता पित्र्याच्छं भवाति जामिमृत्वा माव पत्सि लोकात्॥२॥

यत्रा सुहार्दः सुकृतो मदन्ति विहाय रोगं तन्वः स्वायाः ।

अश्लोना अङ्गैरह्रुताः स्वर्गे तत्र पश्येम पितरौ च पुत्रान् ॥३॥

6.121

विषाणा पाशान् वि ष्याध्यस्मद्य उत्तमा अधमा वारुणा ये ।

दुष्वप्न्यं दुरितं नि ष्वास्मदथ गछेम सुकृतस्य लोकम् ॥१॥

यद्दारुणि बध्यसे यच्च रज्ज्वां यद्भूम्यां बध्यसे यच्च वाचा ।

अयं तस्माद्गार्हपत्यो नो अग्निरुदिन् नयाति सुकृतस्य लोकम् ॥२॥

उदगातां भगवती विचृतौ नाम तारके ।

प्रेहामृतस्य यच्छतां प्रैतु बद्धकमोचनम् ॥३॥

वि जिहीष्व लोकं कृणु बन्धान् मुञ्चासि बद्धकम् ।

योन्या इव प्रच्युतो गर्भः पथः सर्वामनु क्षिय ॥४॥

6.122

एतं भागं परि ददामि विद्वान् विश्वकर्मन् प्रथमजा ऋतस्य ।

अस्माभिर्दत्तं जरसः परस्तादछिन्नं तन्तुमनु सं तरेम ॥१॥

ततं तन्तुमन्वेके तरन्ति येषां दत्तं पित्र्यमायनेन ।

अबन्ध्वेके ददतः प्रयच्छन्तो दातुं चेच्छिक्षान्त्स स्वर्ग एव ॥२॥

अन्वारभेथामनुसंरभेथामेतं लोकं श्रद्दधानाः सचन्ते ।

यद्वां पक्वं परिविष्टमग्नौ तस्य गुप्तये दम्पती सं श्रयेथाम् ॥३॥

यज्ञं यन्तं मनसा बृहन्तमन्वारोहामि तपसा सयोनिः ।

उपहूता अग्ने जरसः परस्तात्तृतीये नाके सधमादं मदेम ॥४॥

शुद्धाः पूता योषितो यज्ञिया इमा ब्रह्मणां हस्तेषु प्रपृथक्सादयामि ।

यत्काम इदमभिषिञ्चामि वोऽहमिन्द्रो मरुत्वान्त्स ददातु तन् मे ॥५॥

6.123

एतं सधस्थाः परि वो ददामि यं शेवधिमावहाज्जातवेदः ।

अन्वागन्ता यजमानः स्वस्ति तं स्म जानीत परमे व्योमन् ॥१॥

जानीत स्मैनं परमे व्योमन् देवाः सधस्था विद लोकमत्र ।

अन्वागन्ता यजमानः स्वस्तीष्टापूर्तं स्म कृणुताविरस्मै ॥२॥

देवाः पितरः पितरो देवाः ।

यो अस्मि सो अस्मि ॥३॥

स पचामि स ददामि ।

स यजे स दत्तान् मा यूषम् ॥४॥

नाके राजन् प्रति तिष्ठ तत्रैतत्प्रति तिष्ठतु ।

विद्धि पूर्तस्य नो राजन्त्स देव सुमना भव ॥५॥

6.124

दिवो नु मां बृहतो अन्तरिक्षादपां स्तोको अभ्यपप्तद्रसेन ।

समिन्द्रियेन पयसाहमग्ने छन्दोभिर्यज्ञैः सुकृतां कृतेन ॥१॥

यदि वृक्षादभ्यपप्तत्फलं तद्यद्यन्तरिक्षात्स उ वायुरेव ।

यत्रास्पृक्षत्तन्वो यच्च वासस आपो नुदन्तु निर्ऋतिं पराचैः ॥२॥

अभ्यञ्जनं सुरभि सा समृद्धिर्हिरण्यं वर्चस्तदु पूत्रिममेव ।

सर्वा पवित्रा वितताध्यस्मत्तन् मा तारीन् निर्ऋतिर्मो अरातिः ॥३॥

6.125

वनस्पते वीड्वङ्गो हि भूया अस्मत्सखा प्रतरणः सुवीरः ।

गोभिः संनद्धो असि वीडयस्वास्थाता ते जयतु जेत्वानि ॥१॥

दिवस्पृथिव्याः पर्योज उद्भृतं वनस्पतिभ्यः पर्याभृतं सहः ।

अपामोज्मानं परि गोभिरावृतमिन्द्रस्य वज्रं हविषा रथं यज ॥२॥

इन्द्रस्यौजो मरुतामनीकं मित्रस्य गर्भो वरुणस्य नाभिः ।

स इमां नो हव्यदातिं जुषाणो देव रथ प्रति हव्या गृभाय ॥३॥

6.126

उप श्वासय पृथिवीमुत द्यं पुरुत्रा ते वन्वतां विष्ठितं जगत्।

स दुन्दुभे सजूरिन्द्रेण देवैर्दूराद्दवीयो अप सेध शत्रून् ॥१॥

आ क्रन्दय बलमोजो न आ धा अभि ष्टन दुरिता बाधमानः ।

अप सेध दुन्दुभे दुछुनामित इन्द्रस्य मुष्टिरसि वीडयस्व ॥२॥

प्रामूं जयाभीमे जयन्तु केतुमद्दुन्दुभिर्वावदीतु ।

समश्वपर्णाः पतन्तु नो नरोऽस्माकमिन्द्र रथिनो जयन्तु ॥३॥

6.127

विद्रधस्य बलासस्य लोहितस्य वनस्पते ।

विसल्पकस्यौषधे मोच्छिषः पिशितं चन ॥१॥

यौ ते बलास तिष्ठतः कक्षे मुष्कावपश्रितौ ।

वेदाहं तस्य भेषजं चीपुद्रुरभिचक्षणम् ॥२॥

यो अङ्ग्यो यः कर्ण्यो यो अक्ष्योर्विसल्पकः ।

वि वृहामो विसल्पकं विद्रधं हृदयामयम् ।

परा तमज्ञातं यक्ष्ममधराञ्चं सुवामसि ॥३॥

6.128

शकधूमं नक्षत्राणि यद्राजानमकुर्वत ।

भद्राहमस्मै प्रायच्छन् इदं राष्ट्रमसादिति ॥१॥

भद्राहं नो मध्यंदिने भद्राहं सायमस्तु नः ।

भद्राहं नो अह्नां प्राता रात्री भद्राहमस्तु नः ॥२॥

अहोरात्राभ्यां नक्षत्रेभ्यः सुर्याचन्द्रमसाभ्याम् ।

भद्राहमस्मभ्यं राजन् छकधूम त्वं कृधि ॥३॥

यो नो भद्राहमकरः सायं नक्तमथो दिवा ।

तस्मै ते नक्षत्रराज शकधूम सदा नमः ॥४॥

6.129

भगेन मा शांशपेन साकमिन्द्रेण मेदिना ।

कृणोमि भगिनं माप द्रान्त्वरातयः ॥१॥

येन वृक्षामभ्यभवो भगेन वर्चसा सह ।

तेन मा भगिनं कृण्वप द्रान्त्वरातयः ॥२॥

यो अन्धो यः पुनःसरो भगो वृक्षेष्वाहितः ।

तेन मा भगिनं कृण्वप द्रान्त्वरातयः ॥३॥

6.130

रथजितां राथजितेयीनामप्सरसामयं स्मरः ।

देवाः प्र हिणुत स्मरमसौ मामनु शोचतु ॥१॥

असौ मे स्मरतादिति प्रियो मे स्मरतादिति ।

देवाः प्र हिणुत स्मरमसौ मामनु शोचतु ॥२॥

यथा मम स्मरादसौ नामुष्याहं कदा चन ।

देवाः प्र हिणुत स्मरमसौ मामनु शोचतु ॥३॥

उन् मादयत मरुत उदन्तरिक्ष मादय ।

अग्न उन् मादया त्वमसौ मामनु शोचतु ॥४॥

6.131

नि शीर्षतो नि पत्तत आध्यो नि तिरामि ते ।

देवाः प्र हिणुत स्मरमसौ मामनु शोचतु ॥१॥

अनुमतेऽन्विदं मन्यस्वाकुते समिदं नमः ।

देवाः प्र हिणुत स्मरमसौ मामनु शोचतु ॥२॥

यद्धावसि त्रियोजनं पञ्चयोजनमाश्विनम् ।

ततस्त्वं पुनरायसि पुत्राणां नो असः पिता ॥३॥

6.132

यं देवाः स्मरमसिञ्चन्न् अप्स्वन्तः शोशुचानं सहाध्या ।

तं ते तपामि वरुणस्य धर्मणा ॥१॥

यं विश्वे देवाः स्मरमसिञ्चन्न् अप्स्वन्तः शोशुचानं सहाध्या ।

तं ते तपामि वरुणस्य धर्मणा ॥२॥

यमिन्द्राणी स्मरमसिञ्चदप्स्वन्तः शोशुचानं सहाध्या ।

तं ते तपामि वरुणस्य धर्मणा ॥३॥

यमिन्द्राग्नी स्मरमसिञ्चतामप्स्वन्तः शोशुचानं सहाध्या ।

तं ते तपामि वरुणस्य धर्मणा ॥४॥

यं मित्रावरुणौ स्मरमसिञ्चतामप्स्वन्तः शोशुचानं सहाध्या ।

तं ते तपामि वरुणस्य धर्मणा ॥५॥

6.133

य इमां देवो मेखलामाबबन्ध यः संननाह य उ नो युयोज ।

यस्य देवस्य प्रशिषा चरामः स पारमिछात्स उ नो वि मुञ्चात्॥१॥

आहुतास्यभिहुत ऋषीणामस्यायुधम् ।

पूर्वा व्रतस्य प्राश्नती वीरघ्नी भव मेखले ॥२॥

मृत्योरहं ब्रह्मचारी यदस्मि निर्याचन् भूतात्पुरुषं यमाय ।

तमहं ब्रह्मणा तपसा श्रमेणानयैनं मेखलया सिनामि ॥३॥

श्रद्धाया दुहिता तपसोऽधि जाता स्वसा ऋषीणां भूतकृतां बभूव ।

सा नो मेखले मतिमा धेहि मेधामथो नो धेहि तप इन्द्रियं च ॥४॥

यां त्वा पूर्वे भूतकृत ऋषयः परिबेधिरे ।

सा त्वं परि ष्वजस्व मां दीर्घायुत्वाय मेखले ॥५॥

6.134

अयं वज्रस्तर्पयतामृतस्यावास्य राष्ट्रमप हन्तु जीवितम् ।

शृणातु ग्रीवाः प्र शृणातूष्णिहा वृत्रस्येव शचीपतिः ॥१॥

अधरोऽधर उत्तरेभ्यो गूढः पृथिव्या मोत्सृपत्।

वज्रेणावहतः शयाम् ॥२॥

यो जिनाति तमन्विच्छ यो जिनाति तमिज्जहि ।

जिनतो वज्र त्वं सीमन्तमन्वञ्चमनु पातय ॥३॥

6.135

यदश्नामि बलं कुर्व इत्थं वज्रमा ददे ।

स्कन्धान् अमुष्य शातयन् वृत्रस्येव शचीपतिः ॥१॥

यत्पिबामि सं पिबामि समुद्र इव संपिबः ।

प्राणान् अमुष्य संपाय सं पिबामो अमुं वयम् ॥२॥

यद्गिरामि सं गिरामि समुद्र इव संगिरः ।

प्राणान् अमुष्य संगीर्य सं गिरामो अमुं वयम् ॥३॥

6.136

देवी देव्यामधि जाता पृथिव्यामस्योषधे ।

तां त्वा नितत्नि केशेभ्यो दृंहणाय खनामसि ॥१॥

दृंह प्रत्नान् जनयाजातान् जातान् उ वर्षीयसस्कृधि ॥२॥

यस्ते केशोऽवपद्यते समूलो यश्च वृश्चते ।

इदं तं विश्वभेषज्याभि षिञ्चामि वीरुधा ॥३॥

6.137

यां जमदग्निरखनद्दुहित्रे केशवर्धनीम् ।

तां वीतहव्य आभरदसितस्य गृहेभ्यः ॥१॥

अभीशुना मेया आसन् व्यामेनानुमेयाः ।

केशा नडा इव वर्धन्तां शीर्ष्णस्ते असिताः परि ॥२॥

दृंह मूलमाग्रं यच्छ वि मध्यं यामयौषधे ।

केशा नडा इव वर्धन्तां शीर्ष्णस्ते असिताः परि ॥३॥

6.138

त्वं वीरुधां श्रेष्ठतमाभिश्रुतास्योषधे ।

इमं मे अद्य पुरुषं क्लीबमोपशिनं कृधि ॥१॥

क्लीबं कृध्योपशिनमथो कुरीरिणं कृधि ।

अथास्येन्द्रो ग्रावभ्यामुभे भिनत्त्वाण्ड्यौ ॥२॥

क्लीब क्लीबं त्वाकरं वध्रे वध्रिं त्वाकरमरसारसं त्वाकरम् ।

कुरीरमस्य शीर्षणि कुम्बं चाधिनिदध्मसि ॥३॥

ये ते नाद्यौ देवकृते ययोस्तिष्ठति वृष्ण्यम् ।

ते ते भिनद्मि शम्ययामुष्या अधि मुष्कयोः ॥४॥

यथा नडं कशिपुने स्त्रियो भिन्दन्त्यश्मना ।

एवा भिनद्मि ते शेपोऽमुष्या अधि मुष्कयोः ॥५॥

6.139

न्यस्तिका रुरोहिथ सुभगंकरणी मम ।

शतं तव प्रतानास्त्रयस्त्रिंशन् नितानाः ॥

तया सहस्रपर्ण्या हृदयं शोषयामि ते ॥१॥

शुष्यतु मयि ते हृदयमथो शुष्यत्वास्यम् ।

अथो नि शुष्य मां कामेनाथो शुष्कास्या चर ॥२॥

संवननी समुष्पला बभ्रु कल्याणि सं नुद ।

अमूं च मां च सं नुद समानं हृदयं कृधि ॥३॥

यथोदकमपपुषोऽपशुष्यत्यास्यम् ।

एवा नि शुष्य मां कामेनाथो शुष्कास्या चर ॥४॥

यथा नकुलो विछिद्य संदधात्यहिं पुनः ।

एवा कामस्य विछिन्नं सं धेहि वीर्यावति ॥५॥

6.140

यौ व्याघ्राववरूधौ जिघत्सतः पितरं मातरं च ।

तौ दन्तं ब्रह्मणस्पते शिवौ कृणु जातवेदः ॥१॥

व्रीहिमत्तं यवमत्तमथो माषमथो तिलम् ।

एष वां भागो निहितो रत्नधेयाय दन्तौ मा हिंसिष्टं पितरं मातरं च ॥२॥

उपहूतौ सयुजौ स्योनौ दन्तौ सुमङ्गलौ ।

अन्यत्र वां घोरं तन्वः परैतु दन्तौ मा हिंसिष्टं पितरं मातरं च ॥३॥

6.141

वायुरेनाः समाकरत्त्वष्टा पोषाय ध्रियताम् ।

इन्द्र आभ्यो अधि ब्रवद्रुद्रो भूम्ने चिकित्सतु ॥१॥

लोहितेन स्वधितिना मिथुनं कर्णयोः कृधि ।

अकर्तामश्विना लक्ष्म तदस्तु प्रजया बहु ॥२॥

यथा चक्रुर्देवासुरा यथा मनुष्या उत ।

एवा सहस्रपोषाय कृणुतं लक्ष्माश्विना ॥३॥

6.142

उच्छ्रयस्व बहुर्भव स्वेन महसा यव ।

मृणीहि विश्वा पात्राणि मा त्वा दिव्याशनिर्वधीत्॥१॥

आशृण्वन्तं यवं देवं यत्र त्वाछावदामसि ।

तदुच्छ्रयस्व द्यौरिव समुद्र इवैध्यक्षितः ॥२॥

अक्षितास्त उपसदोऽक्षिताः सन्तु राशयः ।

पृणन्तो अक्षिताः सन्त्वत्तारः सन्त्वक्षिताः ॥३॥