अथ यदि द्विमात्रेण मनसि

अथ यदि द्विमात्रेण मनसि संपद्यते सोऽन्तरिक्षं यजुर्भिरुन्नीयते सोमलोकम्‌। स सोमलोके विभुतिमनुभूय पुनरावर्तते ॥

॥ लिप्यन्तरणम् ॥

atha yadi dvimātreṇa manasi saṁpadyate so'ntarikṣaṁ yajurbhirunnīyate somalokam | sa somaloke vibhutimanubhūya punarāvartate ||

॥ अन्वयः ॥

अथ यदि द्विमात्रेण अभिध्यायीत तदा मनसि सम्पद्यते सः यजुर्भिः अन्तरिक्षं सोमलोकम् उन्नीयते। सः सोमलोके विभूतिम् अनुभुय पुनः आवर्तते ॥

॥ अन्वयलिप्यन्तरणम् ॥

atha yadi dvimātreṇa ( abhidhyāyīta tadā ) manasi sampadyate saḥ yajurbhiḥ antarikṣaṁ somalokam unnīyate| saḥ somaloke vibhūtim anubhuya punaḥ āvartate ||

॥ सुबोधिनीभाष्यम् - गोपालानन्दस्वामिरचितम् ॥

अथ यदि द्विमात्रेण मनसि सम्पद्यते सोऽन्तरिक्षं यजुर्भिरुन्नीयते सोमलोकम् ।

स सोमलोके विभूतिमनुभूय पुनरावर्तते ॥४॥

द्विमात्रेण मनसि सम्पद्यत इति । द्विमात्रोपासनं कुर्यादित्यर्थः । यजुर्भिरुन्नीयतेऽन्तरिक्षम् । तत्र विशेषमाह - सोमलोकमिति । तत्र च देवैश्वर्यमनुभूय प्रत्यावर्तते । अपरब्रह्मोपासकानां सर्वेषामेव पुनरावृत्तिरुक्ता भवति ॥४॥

॥ आङ्गल-अर्थः ॥

“Now if by the two letters of the syllable he in the mind attaineth, to the skies he is exalted and the hymns of the Yajur escort him to the Lunar World. In the heavens of the Moon he feeleth his soul's majesty; then once more he returneth.

॥ हिन्दी-अर्थः ॥

''और, यदि उसकी (ओंकार की) दो मात्राओं के द्वारा मन में प्राप्त करता है, तो अन्तरिक्ष तक उसका उन्नयन होता है तथा यजुर्वेद के मन्त्र उसे 'चन्द्रलोक' में ले जाते हैं। 'चन्द्रमा' के लोक (सोमलोक) में वह अपनी आत्मा की महिमा का अनुभव करता है; तत्पश्चात् वह पुनः लौट आता है।

॥ शब्दावली ॥

अथ यदि - atha yadi - now if

द्विमात्रेण - dvimātreṇa - by the two letters of the syllable

मनसि सम्पद्यते - manasi sampadyate - he in the mind attaineth

सः - saḥ - he

यजुर्भिः - yajurbhiḥ - escorted by the hymns of the Yajur

अन्तरिक्षम् - antarikṣam - to the skies him

सोमलोकम् - somalokam - to the Lunar World

उन्नीयते - unnīyate - is exalted

सः - saḥ - he

सोमलोके - somaloke - in the heavens of the Moon

विभूतिम् - vibhūtim - soul's majesty

अनुभुय - anubhuya - feeleth

पुनः - punaḥ - then once more

आवर्तते - āvartate - he returneth

॥ अथ उपनिषद् ॥