सा ब्रह्मेति होवाच ब्रह्मणो

सा ब्रह्मेति होवाच ब्रह्मणो वा एतद्विजये महीयध्वमिति ततो हैव विदाञ्चकार ब्रह्मेति ॥

॥ लिप्यन्तरणम् ॥

sā brahmeti hovāca brahmaṇo vā etadvijaye mahīyadhvamiti tato haiva vidāñcakāra brahmeti ||

॥ अन्वयः ॥

सा एतत् ब्रह्म इति उवाच ह ब्रह्मणः विजये एतत् महीयध्वं वै इति। ततः ह एव एतत् ब्रह्म इति विदाञकार ॥

॥ अन्वयलिप्यन्तरणम् ॥

sā ( etat ) brahma iti uvāca ha brahmaṇaḥ vijaye etat mahīyadhvaṁ vai iti | tataḥ ha eva ( etat ) brahma iti vidāñakāra ||

॥ सुबोधिनीभाष्यम् - गोपालानन्दस्वामिरचितम् ॥

चतुर्थः खण्डः

[ ब्रह्मकर्तृकः असुरविजय: ]

सा ब्रह्मेति होवाच ब्रह्मणो वा एतद्विजये महीयध्वमिति ततो ह वै विदाञ्चकार ब्रह्मेति ॥१॥

सा- उमा, इन्द्रेण पृष्टा सती ब्रह्मेति एतद्यक्षस्वरूपमाविर्भूतं ब्रह्मेत्युवाच। एवमुक्त्वा इदमप्युवाच। ब्रह्मण एतद्विजये - ब्रह्मकर्तृकेऽस्मिन्विजये यूयं महीयध्वम् - महिमानं प्राप्नुत । नास्माकं विजयः अपि त्वस्मदन्तर्यामिण एवायमिति महिमानं प्राप्नुत, अस्माकमेवाऽयं विजय इत्यभिमानं त्यजतेति भावः । ततो हवै - तदानीमेव ब्रह्मेति विदाञ्चकार ॥१॥

॥ आङ्गल-अर्थः ॥

She said to him, “It is the Eternal. Of the Eternal is this victory in which ye shall grow to greatness.” Then alone he came to know that this was the Brahman.

॥ हिन्दी-अर्थः ॥

उसने (उमा ने) उससे कहा, '''यह' 'शाश्वत-तत्त्व' (ब्रह्म) है। यह 'ब्रह्म' की ही विजय है जिसमें तुम महिमा को प्राप्त करोगे।“ तभी वह जान पाया कि यह 'ब्रह्म' है।

॥ शब्दावली ॥

सा - sā - she

एतत् - etat - It is

ब्रह्म - brahma - the Eternal

इति - iti - thus

उवाच - uvāca - said

ह - ha - indeed

ब्रह्मणः - brahmaṇaḥ - of the Eternal

विजये - vijaye - victory in which

एतत् - etat - this

महीयध्वम् - mahīyadhvam - shall grow to greatness

वै - vai - indeed

इति - iti - thus

ततः - tataḥ - then

ह एव - ha eva - alone

एतत् - etat - he

ब्रह्म - brahma - the Brahman

इति - iti - thus

विदाञकार - vidāñakāra - came to know