यस्त्वविज्ञानवान्भवत्ययुक्तेन

यस्त्वविज्ञानवान्भवत्ययुक्तेन मनसा सदा तस्येन्द्रियाण्यवश्यानि दुष्टाश्वा इव सारथेः ॥

॥ लिप्यन्तरणम् ॥

yastvavijñānavānbhavatyayuktena manasā sadā tasyendriyāṇyavaśyāni duṣṭāśvā iva sāratheḥ ||

॥ अन्वयः ॥

यः तु सदा अयुक्तेन मनसा अविज्ञातवान् भवति सारथेः दुष्टाश्वाः इव तस्य इन्द्रियाणि अवश्यानि भवन्ति ॥

॥ अन्वयलिप्यन्तरणम् ॥

yaḥ tu sadā ayuktena manasā avijñātavān bhavati sāratheḥ duṣṭāśvāḥ iva tasya indriyāṇi avaśyāni ( bhavanti ) ||

॥ सुबोधिनीभाष्यम् - गोपालानन्दस्वामिरचितम् ॥

[ देहात्मविवेकशून्यस्य इन्द्रियनिग्रहः अशक्यः ]

रथिनाऽनेन सुसारथिना भाव्यमित्युच्यते - यस्त्विति ।

यस्त्वविज्ञानवान् भवत्ययुक्तेन मनसा सदा ।

तस्येन्द्रियाण्यवश्यानि दुष्टाश्वा इव सारथेः ॥५॥

यस्तु रथी आत्मा, अविज्ञानवान्भवति विशिष्टं ज्ञानं विज्ञानम् - विवेकः, ततो विपरीतमविज्ञानं तद्वान्, कुबुद्ध्या युक्त इति यावत् । अत एव अयुक्तेन अनियमितेन मनसा सदा उपलक्षितः । तस्येन्द्रियाण्यवश्यानि, दुष्टाश्वा इव सारथेः ॥५॥

॥ आङ्गल-अर्थः ॥

Now he that is without knowledge with his mind ever unapplied, his senses are to him as wild horses and will not obey the driver of the chariot.

॥ हिन्दी-अर्थः ॥

we will add data soon.

॥ शब्दावली ॥

यः - yaḥ - he that

तु - tu - indeed

अदा - adā - ever

अयुक्तेन - ayuktena - unapplied

मनसा - manasā - with mind

अविज्ञातवान् - avijñātavān - without knowledge

भवति - bhavati - the one who becomes

तस्य - tasya - his

इन्द्रियाणि - indriyāṇi - senses

सारथेः - sāratheḥ - of the driver of the chariot

दुष्टाश्वाः इव - duṣṭāśvāḥ iva - as wild horses

अवश्यानि - avaśyāni - uncontrolable

॥ अथ उपनिषद् ॥